Có trực tiếp xem giới trẻ chơi chim và thi chim thế, nhiều con nhỉnh hơn ngón tay cái mà giá trị của nó lên đến 90 triệu đồng, có con vượt lên con số hàng trăm triệu, người bình thường sẽ lắc đầu lè lưỡi. Tôi cũng được chứng kiến một cuộc ngã giá của hai chủ chơi, một người mang con SH (xe máy) đổi ngang một con hoàng khuyên nhưng người kia không chịu. Sau đó, con hoàng khuyên đã được ngã giá 100 triệu đồng cho một tay chịu chơi khác. Khi xem ngã giá, những người ở Công viên Bách Thảo lúc đó ai cũng mắt chữ A, mồm chữ O.
Chơi chim, đẳng cấp của ông chủ
Nghe tin có buổi dãi chim ở cạnh hồ Thiền Quang, tôi cố chớp ngay để gặp được những chú chim giá ngất ngưởng này. Góc vườn hoa nhỏ đoạn ngã tư Nguyễn Du - Trần Bình Trọng, bên cạnh hồ Thiền Quang thơ mộng, hay tại Công viên Bách Thảo luôn là nơi diễn ra những buổi dãi chim của giới chơi chim, trong đó phần lớn là giới trẻ. Những người chơi chim sẽ căng những sợi dây và treo những chiếc lồng đẹp đẽ của mình lên đó.

Khi được hỏi thế nào là dãi chim, một thanh niên giải thích: "Dãi chim tức là người ta tụ tập những lồng chim khuyên lại, để chúng đông vui, nhìn nhau mà hót, mà múa. Tức là con nọ kích thích con kia, con này mừng con khác, kiểu như cùng hội cùng thuyền ấy. Sau đó người ta mới ấn định ngày thi cho chúng. Nơi dãi chim là nơi yên tĩnh, là nơi mà những chú chim có thể nghe được giọng hót của nhau. Các ông chủ lồng chim kê ghế, ngồi uống nước và ngắm".
Người thanh niên tôi hỏi chuyện có tên là Dũng "dzô" sở hữu một con khuyên màu giá 65 triệu, riêng chiếc lồng cho con chim cũng 12 triệu và đấy chưa phải là giá cao. Dũng "dzô" chỉ cho tôi xem những con đang được treo lên kia chưa phải hàng "top-ten".
Những con đó chủ chưa mang tới. Khi Dũng vừa dứt lời thì cả đám người ngồi bỗng dưng rộ lên khi một thanh niên cao lớn, đi chiếc SH mới coong, tay xách chiếc lồng còn được trùm kín bởi tấm khăn đỏ xuất hiện. Hỏi ra mới biết đó là Thành "Hàng Đậu" - chủ của một chú hoàng khuyên trị giá hơn 100 triệu.
Anh Nguyễn Hữu Thái (35 tuổi) là một người mê và say chim, nói: "Tôi cũng là gã chịu chơi, nhưng dường như thời của tôi đã qua đi rồi thì phải. Bây giờ là của thế hệ 8X. Bọn họ có những chú chim mà tôi chẳng bao giờ mơ tới. Tôi chỉ dám nghiến răng chơi đến con hơn 40 triệu là đã lo lắng lắm rồi. Vì chế độ chăm sóc đòi hỏi rất khắt khe".
Anh Thái cho biết thêm rằng, trước đây, nếu nhà nào có vài chú họa mi, sơn ca, khướu… là quý lắm rồi. Như ông nội tôi, bố tôi cũng vậy. Họ truyền cho tôi cái thú chơi thú vị này để ngoài giờ làm còn có thể thư giãn. Nhưng bây giờ, không có con khuyên vài chục triệu thì đừng ngồi vào cái chiếu này. Bây giờ đúng là thời của vành khuyên".
Chợ chim trên đường Hoàng Hoa Thám mỗi tháng có đến 3 phiên bán chim và cũng tấp nập người mua. Dân buôn là những người từ các tỉnh lân cận Hà Nội như Hưng Yên, Vĩnh Phúc, Bắc Ninh… tập kết về. Nhưng dân chơi sành không ai mua chim hàng chợ. Họ mua loại "tinh tuyển" từ những gã buôn và chỉ những dân buôn sành sỏi mới lọc được trong hàng nghìn con chim bình thường, có một con chim quý.
Tôi từng đến Lệ Mật (Gia Lâm - Hà Nội) xem những cuộc thi chim. Nhưng đó chỉ là cuộc thi chim ở cấp độ làng xã. Chim mang đi thi cũng là loại vành khuyên quý, nhưng không tìm thấy những con chim "khủng" (giá cắt cổ) như giới chơi chim trong nội thành Hà Nội đang "xài". Chơi chim khuyên giá cắt cổ là thể hiện đẳng cấp của chủ chơi. Thể hiện độ lì lợm, dành cho những người ở "chiếu trên" và cũng đánh giá được mức độ giàu có của anh ta thế nào.
Công phu nghề chơi
Chơi chim là thú chơi lành mạnh, tao nhã, đòi hỏi người chơi cần có sự chăm chỉ, kiên nhẫn, cẩn thận, mà đây là những yếu tố không phải người trẻ nào cũng làm được. Người ta bảo, để thành công trong những cuộc thi, ngoài chút ít may mắn ra thì ông chủ của nó phải say mê, phải yêu nó như yêu… vợ và phải huấn luyện cho kỹ lưỡng. Không ít người đã phải mất ăn mất ngủ vì chim.

Anh Nguyễn Hữu Thái cho biết: "Chọn chim gian nan lắm, hàng trăm ngàn con mới tìm thấy con quý. Những con được chọn phải là chim đực. Chim đực, giọng hót có âm cao, trong, đanh tiếng, như có "lửa". Tiếng hót của nó thể hiện sức mạnh của phái mạnh, hót liên tục, nhiều âm điệu và luôn chao liệng. Chế độ ăn cho chúng hết sức khắt khe.
Thức ăn "tươi" chính của chim khuyên là sâu bọ, hoa quả và phấn hoa. Nhưng không phải ai cũng tìm đủ được, nên phải cho ăn loại cám đặc biệt gồm hỗn hợp trứng gà và đậu xanh và một số chất khác. Khi nuôi, người ta phải tránh không để chúng giật mình, khỏi bị cảm mưa hay cảm nắng. Bị bệnh một cái là đi vài chục triệu như chơi!".
Chơi vành khuyên, không chỉ công phu với chính loài chim mà người ta còn công phu và thể hiện đẳng cấp ở những chiếc lồng (nuôi nhốt) và cóng (đựng thức ăn) của chim. Lồng bình thường, người ta dùng bằng tre, trúc nhưng có loại dùng bằng trúc khảm trai, ốc. Có loại chạm ngà voi, đồi mồi hoặc chất liệu toàn bằng ngà voi. Giá của những chiếc lồng quý có khi lên đến hàng trăm triệu.
Giới chơi chim cho biết, những con chim quý phải được "ngự" trong những chiếc lồng quý, như vậy mới sang trọng và tiếng hót của chúng cũng từ đó mà trở nên lảnh lót đến sang trọng. Tất cả đều thể hiện đẳng cấp của chủ chơi.
Chim hót ra tiền
Chơi chim không chỉ là để chơi, giải trí thuần túy, hàng tháng dân chơi vẫn tạo ra những cuộc tỉ thí cho những chú chim quý của mình. Những chú chim thắng thi phải thể hiện được đẳng cấp của mình, đó là sự bền bỉ đến dẻo dai của đôi cánh biết múa. Độ líu lo không mệt mỏi của khuôn miệng phát ra những âm vực.
Một con chim hót hay có thể khiến người nghe đắm say, khiến những con chim khác phải "xấu hổ" mà thua trận. Nghĩa là nó vừa nhẹ nhàng, vừa thanh cao và người ta cũng ví nó như một ca sĩ thực thụ. Thi thì có thắng có thua. Có chú mang lợi về cho chủ bằng giải thưởng cao khiến chủ gìn giữ được đẳng cấp hoặc mở mày mở mặt. Nhưng có những chú khiến chủ ỉu xìu thất vọng, giống như những ca sĩ hát thị trường, lá cải, dù được đào tạo bài bản nhưng không thể cất mình lên được. Cũng như ca sĩ, có thể làm rạng danh ông bầu, hoặc khiến cho công việc làm ăn đổ bể.
Người nói chuyện với tôi khi trước là Dũng "dzô" gọi thêm một cốc cà phê đen đá, gã châm thuốc và thở ra điệu nghệ, như được đào tạo từ bé và rất ra dáng "ông cụ non", khác xa với tuổi 25 của gã. Gã bảo, chim của Thành "Hàng Đậu" đã rinh về cho chủ biết bao vinh quang. Vì thế mà Thành rất… vênh(?!).
Bản thân Dũng cũng không ít lần phải vay tiền để săn cho bằng được chú chim quý, vì chưa sành chim trong khi mua. Bây giờ thì Dũng đã hai lần ẵm giải vàng trong các cuộc thi chim và được giới nhà nghề vị nể. Có phải vì thế mà không ít chủ chim đã bỏ khoản tiền lớn ra mua cho mình những chú chim được coi là khỏe và hót hay nhất. Có như thế, đẳng cấp mới được đảm bảo và được vị nể?
Thường trong các cuộc thi chim, người ta có hội có phường. Ví như Hà Nội có hội chơi chim vành khuyên. Với những người trẻ, họ không cần phải tham gia vào những câu lạc bộ chuyên nghiệp nào, họ tạo thành từng nhóm, từng phường một cách bột phát để thi và có thể giải tán bất cứ lúc nào để thành một hội khác.
Những hệ lụy buồn
Chơi chim và thi chim là một thú tao nhã và văn hóa, cần được phổ biến. Khi đời sống xã hội đã khấm khá thì con người cũng có những thú chơi, như chơi chim để làm giàu đời sống văn hóa tinh thần. Nhưng đã có không ít người dựa vào đó để trục lợi bằng cách chuyển nhượng với giá cao, tổ chức cá cược. Trong nhiều trận cá cược đã sinh ra những hệ lụy là một số người vì quá mê chim và say sưa với những cuộc thi mà bỏ bễ gia đình, hoặc lấy tiền của gia đình đầu tư vào những chú chim giá cao, để đến nỗi vợ chồng mâu thuẫn, đánh cãi nhau.
Cách đây nửa tháng, dân chơi chim ở Hà thành đã mất đi một tay chơi vì người này đã đổ cả tài sản vào những trận cá cược và bị thất bại. Đó là điều mà những người chơi chim chân chính không muốn.Không ít người đã thể hiện sự bi quan đối với người trẻ chơi chim. Rằng họ chơi chim theo góc độ văn hóa thì ít mà để thể hiện chất ngông thì nhiều.
Nhận định này phần nào đúng vì ngoài một số người trẻ chơi để mà vui, mà có hội có thuyền và mối quan hệ ra, thì họ sa đà vào cá cược, sát phạt nhau. Thú chơi và thi chim vốn có từ lâu đời và thể hiện tính văn hóa tích cực. Xin hãy làm sạch không gian văn hóa ở những sới thi chim, để không gian văn hóa Thủ đô mãi mãi là mảnh đất văn hiến với những thú chơi đẹp
Ngô Thục Miên