N?U H1N1 CH? LÀ TÌNH TR?NG B?NH NH?, T?I SAO CHÚNG TA PH?I LO L?NG?

Vi rút cúm là không th? d? ?oán tr??c ???c và có th? thay ??i nhanh chóng. Theo ??nh ngh?a,các c?n b?nh m?i là chúng ta bi?t v? chúng r?t ít khi chúng xu?t hi?n. H1N1 là m?t lo?i vi rút m?i và không ai có th? d? báo nó bi?n ??i nh? th? nào ho?c tình hình s? ti?n tri?n ra sao. Ví d? nh?, vi rút có th? bi?n ??i ?? tr? nên nguy hi?m h?n và gây ra m?t c?n b?nh lây lan trên ph?m vi r?ng h?n và gây t? vong nhi?u h?n.

CÁC TRI?U CH?NG C?A H1N1 LÀ GÌ VÀ NÓ ???C LÂY LAN NH? TH? NÀO?

Các tri?u ch?ng c?a cúm H1N1 c?ng t??ng t? nh? các tri?u ch?ng c?a cúm thông th??ng theo mùa: ??t nhiên s?t cao, ?au kh?p ng??i, ?au ??u, m?t m?i, ho khan, ch?y n??c m?i, và ?au h?ng.

M?t s? ng??i m?c lo?i vi rút này c?ng ???c báo cáo là c?m th?y bu?n nôn, b? nôn và tiêu ch?y, ?ó không ph?i là nh?ng tri?u ch?ng ??c tr?ng.

Vi rút ?ã và ?ang lây lan t? ng??i sang ng??i cùng theo cách gi?ng nh? cách cúm mùa thông th??ng lây truy?n: qua ti?p xúc g?n (th??ng là trong vòng m?t cánh tay) khi ng??i ?ó nói chuy?n, ho, hay h?t h?i. Hay qua vi?c ti?p xúc v?i ?? v?t mà nh?ng ?? v?t này b? các gi?t nh? c?a ng??i b? nhi?m b?n vào, ví d? nh? qua vi?c b?t tay sau khi ng??i ?ó v?a h?t h?i mà dùng tay c?a mình ?? che mi?ng.

M?t ng??i có th? lan truy?n cúm c?a mình sang ng??i khác n?u h? ti?p xúc g?n v?i nhau, nên cúm có th? d? dàng lan truy?n ? nh?ng n?i có nhi?u ng??i ti?p xúc g?n g?i v?i nhau, ví d? nh? ? các ?ám ?ông.

N?U TÔI (HAY M?T THÀNH VIÊN TRONG GIA ?ÌNH) CÓ CÁC TRI?U CH?NG NH? V?Y, CÓ PH?I TÔI ?Ã M?C H1N1?

Ngay bây gi?, b?n có th? cho r?ng b?n KHÔNG M?C vi rút H1N1 TR? KHI:

o Các ca H1N1 ???c báo cáo là có trong khu v?c n?i b?n ?ang s?ng, làm vi?c, hay v?a m?i ??n Vi?t Nam
o B?n v?a ??n m?t qu?c gia có các ca ???c báo cáo
o V?a m?i ti?p xúc v?i m?t ng??i mà ng??i ?ó v?a ??n m?t qu?c gia có các ca H1N1 v?

N?u b?n có các tri?u ch?ng cúm và phù h?p v?i b?t c? tiêu chu?n trong nh?ng tiêu chu?n trên, b?n ph?i tìm ??n y t?. B?n ph?i báo cáo cho ng??i ph? trách và không ?i làm.

Trên ???ng ?i t?i phòng khám/b?nh vi?n, b?n ph?i ?eo kh?u trang. B?n c?ng ph?i thông báo cho nhân viên c?a phòng khám/b?nh vi?n tr??c khi hay ngay khi b?n ??n r?ng b?n ngh? là b?n có th? b? nhi?m cúm H1N1.

Và, trong tr??ng h?p b?n ?ang tính t?i vi?c b?n s? ?i công tác khi b? ?m – ?? ngh? b?n hãy ??ng làm v?y.

?EO KH?U TRANG CÓ B?O V? ???C MÌNH KHÔNG?

Kh?u trang ???c thi?t k? ?? gi?m vi trùng mà m?t ng??i s? th? ra.

N?u b?n không ?m, b?n không c?n ph?i ?eo kh?u trang.
N?u b?n ?ang ch?m sóc ng??i ?m, và h? c?m th?y quá b?t ti?n không th? ?eo kh?u trang ???c, thì khi ?ó b?n có th? ?eo kh?u trang cho mình khi ti?p xúc g?n v?i ng??i ?m ?ó. Nh?ng b?n c?n ph?i h?y b? kh?u trang ?ó ngay sau khi ti?p xúc, và sau ?ó r?a tay th?t k? l??ng.

Khi nào thì s? d?ng và s? d?ng kh?u trang nh? th? nào?

S? d?ng kh?u trang ?úng cách trong t?t c? các tình hu?ng là thi?t y?u. S? d?ng không ?úng cách th?c t? s? làm t?ng c? h?i lây lan nhi?m trùng.

B?NG CÁCH NÀO TÔI CÓ TH? B?O V? ???C B?N THÂN VÀ GIA ?ÌNH?

Các bi?n pháp b?o v? t?t nh?t ??i v?i H1N1 c?ng GI?NG NH? ??i v?i b?t c? vi rút cúm nào.
o R?a tay b?ng xà phòng và n??c th??ng xuyên và k? càng.
o Che mi?ng và m?i khi b?n ho và h?t h?i b?ng tay áo, m?t kh?n gi?y, hay m?t kh?u trang.
o Tránh ti?p xúc g?n v?i nh?ng ng??i có v? nh? không kh?e và nh?ng ng??i b? s?t và ho. (N?u b?n là ng??i b? ?m, hãy c? tránh xa nh?ng ng??i khác.)
o Gi?m th?i gian ? nh?ng n?i ?ông ng??i n?u có th?.
o T?ng c??ng thông khí t?i n?i b?n ? b?ng cách m? các c?a s?.
o Th?c hành các thói quen s?c kh?e t?t bao g?m c? vi?c ng? ??, ?n th?c ?n gi?u dinh d??ng, và tích c?c ho?t ??ng th? ch?t.

TÔI S? LÀM GÌ KHI B? ?M GI?NG NH? CÚM?

o Ngh? ? nhà không ??n n?i làm vi?c ?? tránh lan truy?n b?nh, và làm gi?m ti?p xúc g?n v?i nh?ng thành viên trong gia ?ình b?n.
o Không quay tr? l?i n?i làm vi?c sau 7 ngày t? khi các tri?u ch?ng c?a b?n b?t ??u, nh?ng n?u b?n v?n còn nh?ng tri?u ch?ng ?ó sau c? m?t tu?n, thì ti?p t?c ? nhà cho ??n khi các tri?u ch?ng c?a b?n ?ã bi?n m?t hoàn toàn.
o Ngh? ng?i và u?ng nhi?u ch?t l?ng và c? g?ng làm gi?m s?t b?ng cách u?ng thu?c nh? paracetamol. (Ghi chú: N?u con b?n b? ?m, không ???c cho cháu u?ng aspirin.)
o Che mi?ng và m?i b?ng kh?n gi?y hay tay áo khi b?n ho hay h?t h?i.
o R?a tay b?ng xà phòng và n??c th??ng xuyên và k? càng, ??c bi?t là sau khi ho hay h?t h?i.

TÔI PH?I LÀM GÌ N?U M?T NG??I S?NG CÙNG V?I TÔI B? CÚM?

C? g?ng cách ly ng??i ?m trong m?t khu riêng bi?t ? trong nhà b?n.
N?u vi?c này là không th?, thì hãy c? và gi? cho ng??i ?m cách v?i ng??i khác t?i thi?u là 2 mét.

N?u b?n ?ang ch?m sóc ng??i b?nh
o N?u ng??i b?nh không ?eo kh?u trang, thì b?n nên dùng kh?u trang hay kh?n quàng che mi?ng và m?i c?a mình khi ch?m sóc ng??i b?nh.
o R?a tay v?i xà phòng và n??c s?ch m?t cách k? l??ng sau m?i l?n ti?p xúc v?i ng??i b?nh.
o Gi? s?ch môi tr??ng v?i nh?ng ch?t t?y r?a nhà c?a s?n có

KHI NÀO THÌ M?T NG??I ?M ?ANG N?M NHÀ PH?I ???C ??A ??N B?NH VI?N

H?u h?t m?i ng??i có th? ???c ch?m sóc t?i nhà.

Có m?t s? ng??i c?n ???c ??a ??n b?nh vi?n ngay l?p t?c n?u h? b? ?m và có b?t k? m?t trong các ?i?u ki?n sau:
• Ng??i có b?nh mãn tính
• Ph? n? có thai
• Ng??i th? nông trong khi ngh?, khó th?, ?au khi th? ho?c th? khò khè,
• Ng??i ho ra máu,
• Ng??i còn s?t sau 5 ngày,
• Ng??i c?m th?y khá h?n nh?ng sau ?ó b? s?t m?i ho?c ho t?i t? h?n, ho?c
• Ng??i c?c k? u? o?i, m? h?, ho?c b? ?au ??u n?ng.

Ph?i ??a tr? em ??n b?nh vi?n ngay l?p t?c n?u chúng:
• Có b?nh mãn tính
• Th? nông trong khi ngh?, khó th?, ?au khi th? ho?c th? khò khè
• Có thân nhi?t trên 39°C,
• B? nôn h?n b?n gi?, ho?c
• R?t khó ?ánh th?c, im l?ng b?t th??ng, ho?c không ph?n ?ng gì.

N?U CÁC CA H1N1 ???C XÁC ??NH T?I VI?T NAM, CÁC BI?N PHÁP B?O V? CÔNG C?NG NÀO S? ???C TH?C HI?N?

Khi s? ng??i b? ?nh h??ng v?n còn duy trì ???c ? m?c ?? gi?i h?n, chúng ta s? khuy?n cáo các bi?n pháp li?t kê ? trên.

N?u có nhi?u ng??i b? ?nh h??ng và/ho?c vi rút này d??ng nh? là nguyên nhân gây nên tình tr?ng b?nh n?ng h?n, thì m?t s? bi?n pháp cách ly xã h?i có th? s? ???c khuy?n cáo. Nh?ng n? l?c này ?ã ???c thi?t k? ?? làm gi?m ti?p xúc gi?a ng??i v?i ng??i, và có th? bao g?m c? vi?c ?óng c?a các l?p h?c trong nhà tr??ng và h?n ch? các ?ám ?ông, nh? b?ng bi?n pháp ?óng c?a nhà hát, h?y b? các s? ki?n th? thao, v.v… ?? không khuy?n khích t? t?p ?ông ng??i.

Nó c?ng có ngh?a là th?i gian h?p ch? có th? c?n ???c s?p x?p so le nhau ?? làm gi?m s? ng??i có m?t trong cùng m?t th?i ?i?m.

?N TH?T L?N CÓ AN TOÀN KHÔNG?

Ng??i ta KHÔNG b? nhi?m vi rút cúm H1N1 2009 vì ?n th?t l?n hay các s?n ph?m t? th?t l?n. KHÔNG h? có b?ng ch?ng cho th?y lo?i vi rút này b?t ngu?n t? nh?ng con l?n.

Luôn luôn ??m b?o r?ng th?t l?n và các lo?i th?t khác s? ???c n?u chín k? ? nhi?t ?? 160°F/70°C.

THU?C KHÁNG VI RÚT CÓ TÁC D?NG KHÔNG?

Có m?t lo?i thu?c (m?t lo?i kháng vi rút) ???c g?i là oseltamivir v?i tên hi?u nhãn mác là Tamiflu ?ã ???c ??a ra cho m?t s? ít các ca nhi?m H1N1.

Lo?i thu?c này có th? làm gi?m các tri?u ch?ng và gi?m th?i gian ?m, và có th? phòng ng?a ???c các bi?n ch?ng nghiêm tr?ng.

Tuy nhiên, Tamiflu KHÔNG ph?i là c?n thi?t cho ph?n l?n s? ng??i m?c H1N1. H?u h?t các ca s? kh?i hoàn toàn t?i nhà mà không c?n ph?i ?i?u tr? b?ng thu?c kháng vi rút ho?c nh?p vi?n.

Tamiflu CH? ???c s? d?ng theo ??n c?a bác s? vì gi?ng nh? t?t c? các lo?i thu?c khác, Tamiflu có th? có m?t s? tác d?ng ph?.

Thu?c kháng vi rút là hi?u qu? nh?t khi chúng ???c s? d?ng ngay trong hai ngày ??u m?i b? m?c b?nh.

Khi c?n, WHO có ti?p c?n t?i kho d? tr? thu?c kháng vi rút.

?Ã CÓ V?C XIN CHO H1N1 CH?A?

Các nhà khoa h?c ?ã b?t ??u có g?ng tìm ra m?t lo?i v?c xin phòng ng?a ???c lo?i vi rút ?ang l?u hành. Tuy nhiên, v?n ch?a có m?t quy?t ??nh nào cho vi?c s?n xu?t v?c xin này.

M?t khi quy?t ??nh ?ã ???c ??a ra cho vi?c s?n xu?t lo?i v?c xin này, s? m?t ít nh?t là 6 tháng ?? làm cho v?c xin này có s?n r?ng kh?p. Ngay c? khi ?ó, s? không có ?? v?c xin cho t?t c? m?i ng??i và v?c xin này có th? không có hi?u qu? n?a vì lúc ?ó vi rút này c?ng ?ã bi?t ??i r?t nhi?u.

Không có kh? n?ng là các lo?i v?c xin cúm theo mùa hi?n t?i có th? giúp phòng ng?a vi rút cúm H1N1 hi?n nay.

TÔI CÓ C?N PH?I D? TR? TH?C PH?M HAY N??C U?NG KHÔNG?

Vào giai ?o?n này WHO không khuy?n cáo vi?c d? tr? th?c ph?m và n??c u?ng vì H1N1.

Tuy nhiên, luôn luôn là m?t ý ki?n hay có d? tr? s?n m?t l??ng th?c ph?m, n??c, và các v?t d?ng gia ?ình quan tr?ng khác cho tr??ng h?p kh?n c?p.

VI?T NAM ?ANG LÀM GÌ ?? KI?M SOÁT H1N1?

B? Y t?, Vi?t Nam ?ã nhanh chóng ?ng phó ?? chu?n b? cho m?t ??i d?ch và b?t c? các ca H1N1 nào có th? x?y ra.

B? Y t? ?ã ch? ??o các S? Y t?, các Trung tâm Y t? d? phòng, các Vi?n V? sinh D?ch t? khu v?c, các c? s? y t? và các trung tâm ki?m d?ch y t? t?ng c??ng công tác giám sát và các bi?n pháp phát hi?n s?m và chu?n b? ?? ?ng phó v?i b?t c? ca m?c nào ???c xác ??nh.

V?i kinh nghi?m tr??c ?ây trong vi?c x? lý v?i c? d?ch cúm gia c?m và SARS, Vi?t Nam hi?n ?ã và ?ang có nhi?u c? ch? giám sát và phát hi?n s?m t?i ch?.

WHO t?i Vi?t Nam và B? Y t? ?ang cùng nhau làm vi?c ch?t ch? ?? tri?n khai th?c hi?n t?t nh?t và nh?ng quy trình ch?n ?oán t?i phòng xét nghi?m, ki?m d?ch và qu?n lý các ca lâm sàng, ki?m soát nhi?m khu?n và m?t h?u c?n c? th? ??i v?i tình hình hi?n nay.

T? CH?C Y T? TH? GI?I (WHO) CÓ KHUY?N CÁO H?N CH? VI?C ?I L?I KHÔNG?

WHO không khuy?n cáo vi?c h?n ch? ?i l?i hay ?óng c?a các biên gi?i.

Ngày nay, ?i l?i toàn c?u là m?t thông l? và m?t s? l??ng l?n ng??i ?i l?i kh?p th? gi?i ?? làm ?n c?ng nh? ngh? ng?i. H?n ch? vi?c ?i l?i và áp d?ng h?n ch? ?i l?i là không có lý. H?n ch? vi?c ?i l?i s? không ng?n ???c s? lây lan c?a H1N1, mà nó s? phá v? c?ng ??ng toàn c?u.


WHO CÓ KHUY?N CÁO SÀNG L?C BIÊN GI?I KHÔNG?

M?c dù vi?c xác ??nh ???c các d?u hi?u và tri?u ch?ng c?a cúm trong s? các hành khách có th? giúp cho vi?c truy tìm ki?m d?u v?t c?a vi?c bùng phát d?ch, nh?ng vi?c sàng l?c t?i biên gi?i s? không làm gi?m vi?c lây lan c?a cúm này. Lo?i vi rút này có th? ???c lây truy?n t? m?t ng??i sang ng??i khác tr??c khi ng??i b? nhi?m có các d?u hi?u b? ?m.

Tuy nhiên, WHO tôn tr?ng các quy?t ??nh c?a các nhà ch?c trách qu?c gia trong vi?c th?c hi?n các bi?n pháp ? c?p qu?c gia, nh? sàng l?c, ?? ?ng phó v?i m?t nguy c? y t? công c?ng.


TÔI CÓ TH? TÌM ???C THÔNG TIN M?I NH?T V? TÌNH HÌNH TRÊN TOÀN C?U ? ?ÂU?

WHO cung c?p thông tin c?p nh?t trên trang m?ng ?i?n t? c?a mình không ch? v? tình hình toàn c?u mà còn c? các h??ng d?n và các câu h?i th??ng g?p. Nh?ng thông tin này có s?n t?i trang m?ng ?i?n t? sau: http://www.who.int/csr/disease/swineflu/en/index.html

B?n c?ng có th? liên h? v?i Bà Shelaye Boothey, Cán b? Truy?n thông c?a WHO, v?i các câu h?i và nh?ng m?i quan tâm c?a mình qua th? ?i?n t? t?i ??a ch? bootheys@wpro.who.int) hay ?i?n tho?i di ??ng s? 0915 413 814.

éc éc...người người phòng cúm, nhà nhà phòng cúm, 4rum 4rum phòng cúm nhỷ :")

hehe xem bộ 4rum mình chắc cũng mún phóng cúm lắm đây